Het begin is misschien niet helemaal wat je bij Wim T. Schippers verwacht. Goed, er wordt een lied gezongen in een niet bestaande taal, en Schippers zelf werkt zich tamelijk onverdienstelijk door een pianosonate. Maar wat ziet iedereen er chic uit. En wat staan alle instrumenten keurig esthetisch achter elkaar. Maar gelukkig, daar komt een zeekapitein in uniform op een Segway het toneel over gereden. We zijn weer thuis.

Op papier is het een veelbelovende combinatie: het speelse absurdisme van Wim T. Schippers en het kunstzinnige muziektheater van Paul Koek en zijn Veenbriek. Maar de verwachtingen worden niet helemaal ingelost. De dunne lijn tussen superieur melig en gewoon flauw wordt iets te vaak overschreden.

In Hoogwater voorheen Laagwater speelt Schippers zelf ook mee, maar meteen in de eerste scène valt hij bijkans dood neer als hij –in keurig rokkostuum gehesen– struikelt op weg naar de vleugel. Waarna Meral Polat een prachtig rouwlied zingt en de uit de dood herrezen kunstenaar zich alsnog door Mozart worstelt.

Na dit muzikale begin komen we op vertrouwder terrein, met dialoogjes vol misverstanden, letterlijke betekenissen en woordspelingen, onder anderen tussen een dokter, twee ambulancemedewerkers, de muzikanten en Compère (spreekstalmeester) Joep van der Geest, die en passant het publiek aanraadt om vooral de telefoons aan te laten, te hoesten of de zaal te verlaten. “Op uw plaats zittend weerstaan van dringende behoeften, hevige verlangens, of opspelende driften is niet alleen voor uzelf belastend!”

Later volgen nog scènes in een met veel zorg door de naakte acteurs opgebouwd stukje bos –waarbij Schippers het publiek het vogelgekwetter laat verzorgen– , scènes in een theatercafé, een optreden van een lokaal amateurkoor en een weerzien met Henrik van Woerdekom, een personage uit Schippers’ succesvoorstelling Wuivend Graan.

Die voorstelling was overigens, zoals het meeste theaterwerk van Schippers, ook een soort parodie op het burgelijke toneel uit zijn jeugd in de jaren ’50. Hoogwater voorheen Laagwater lijkt in veel opzichten juist op modern toneel en gek genoeg krijgt zijn vrolijke anarchie daarmee iets pretentieus; het is alsof de uitstekende muzikanten en acteurs het materiaal iets te serieus nemen, en daar is het niet bij gebaat. Alleen Titus Muizelaar als Van Woerdekom weet de precieze nuance van ironie te vatten (en Schippers zelf natuurlijk ook).

Wat de voorstelling toch nog uittilt boven fan-service is de muziek, een groot aantal feilloos uitgevoerde, boven ieder genre verheven nieuwe composities van Jacques Plafond. Bovendien gaat na het applaus de voorstelling nog vrolijk door in de foyer, toiletten en andere ruimtes van het theater, met koorgezang, monologen en popliedjes, geflankeerd door bloemkolen en blikken doperwten die in alle hoekjes verborgen liggen.

Als gevolg van entropie zal alles wat ooit geordend is uiteindelijk vervallen tot chaos, legt een van de personages uit. Wim T. Schippers neemt daar in deze voorstelling weer op fraaie wijze een voorschot op.

Hoogwater voorheen Laagwater van Wim T. Schippers, De Veenfabriek, Female Economy. Gezien 7/1/15 in De Toneelschuur. Te zien in Amsterdam (Bellevue): 19 t/m 26/2. Meer info op www.veenfabriek.nl

Wim T. Schippers’ belangrijkste bijdrage aan het Nederlandse theater blijft natuurlijk Going to the Dogs uit 1986, een toneelstuk dat hij liet “spelen” door zes Duitse herdershonden. De voorstellingen die daarna volgden (o.a. Relapsus en Zonder Titel) blonken vooral uit in superieure ongein en onbegrijpelijke flauwiteiten. Maar zijn nieuwste, Wuivend Graan, is opvallend leuk.

Het publiek is aanwezig bij een lezing door de grote geleerde Henrik van Woerdekom (droogkomisch gespeeld door Titus Muizelaar), auteur van veel gelezen werken als “Kan God ons verdommen?” en “Zo goed en zo kwaad als het gaat”. Schippers speelt met de theatrale conventie van de vierde wand. Eigenlijk speelt het publiek van de voorstelling de rol van het publiek aan de lezing. Dat is niet bijster origineel, maar de ijzeren consequentie waarmee de vertoning wordt volgehouden is geestig.

Van Woerdekom moet een lezing houden over de evolutionaire wortels van de ethiek, maar laat zich graag afleiden door zijsporen als de Perzische astronoom Ulug Bek of de Noorse toneelschrijver Henrik Ibsen. Maar evengoed weet hij -zij het in sneltreinvaart- de nodige hoogst serieuze onderwerpen uit de ethische filosofie te behandelen en religie krijgt daarbij nog even een paar flinke vegen uit de pan.

Maar het drukke associatievermogen van de geleerde is niet de enige verstorende factor. Ook de Powerpoint presentatie rebelleert regelmatig. Bovendien zijn de vele vrouwen in zijn leven toevalligerwijs allemaal in de zaal aanwezig en maken vanuit het publiek driftig interrupties. Van Woerdekom’s moeder (Nelly Frijda) zit al snel gezellig bij haar zoon op het podium en geeft af en toe ongepast commentaar, maar weet na iedere uitwijding ook weer precies waar we ookalweer gebleven waren.

Kees Hulst als de even ijdele als kleinburgerlijke organisator steelt echter de show. Hij ziet eruit en gedraagt zich als een kruising van Dominee Gremdaat en John Cleese en probeert op briljant wijdlopige wijze de orde te bewaren.

De anarchistische ingrepen zijn het grappigst, maar de setting maakt dat je de theoretische stukken ook niet helemaal serieus neemt en dat is jammer. Want juist in de combinatie zit de filosofie van Wim T. Schippers die in vrijwel al zijn werk van Ronflonflon tot de Wetenschapsquiz tot uiting komt.: de wetten en de regels van het universum zijn niet gesteld voor de menselijke maat. Op de menselijke schaal heerst slechts chaos en absurdisme. Of korter en beter gezegd: Pollens, wat een heisa is het hier!

Wuivend Graan van Wim T. Schippers door Hummelinck Stuurman. Gezien 13/10 in Leiden. In Amsterdam (Bellevue) 25 t/m 30/12 tournee t/m 20/1/08. Meer info op www.hummelinckstuurman.nl