Recensie: Schitterend Gebrek door De Tijd
Dat Nederlandse literatuur zich in warme belangstelling mag verheugen, blijkt maar eens uit de toneelbewerking van Arthur Japin’s hitroman uit 2003 Een schitterend gebrek. Het anders vooral door insiders bezochte Vlaamse gezelschap De Tijd trekt er uitverkochte zalen mee tijdens een langere tournee. Toch is dit zeker méér dan een voorstelling uitsluitend voor Japin-fans.
Japin kiest als hoofdpersoon voor zijn verhaal over onmacht in de liefde Lucia, de eerste geliefde van de legendarische vrouwenverslinder Giacomo Casanova. Als pubers ontmoeten ze elkaar op Italiaans landgoed en worden verliefd, dan nog gretig en ongeremd. Hij moet gaan, maar als hij terugkomt uit Venetië zullen ze trouwen. In de tussentijd raakt zij verminkt door de pokken en kiest ervoor te verdwijnen. Vele jaren en vele minnaars en minnaressen later ontmoeten ze elkaar opnieuw in Amsterdam zonder dat hij haar herkent; zij verbergt haar littekens achter een voile. Ze spelen het verleidingsspel opnieuw, maar nu ouder, wijzer, triester en harder.
Wie een geënsceneerde versie van de roman verwacht komt bedrogen uit. Regisseur Lucas Vandervost kiest voor rigoreus verteltheater, met een minimum aan theatraliteit. Twee jonge actrices -Rosa Vandervost en Suzanne Grotenhuis- spreken soms in de eerste persoon, soms in de derde en wisselen in de spitse dialogen tussen de minaars steeds van rol. Hun intense, zorgvuldige tekstbehandeling zorgt voor spanning en grote concentratie.
De actrices liggen qua leeftijd en mentaliteit dichter bij de jonge Lucia dan bij de oude en het is mooi om de schuchterheid en twijfel te zien waarmee ze de koele ideeën over liefde van de door schade en schande wijs geworden Lucia uitspreken. De voorstelling wordt daardoor melancholieker dan het boek.
Japin vertelt zijn verhaal met on-Hollandse charme, maar wijst met sardonisch genoegen op de gebreken van het idee van de romantische liefde. Door de strijd tussen de jonge en de oude geliefden uit het boek te vertalen naar de strijd tussen de actrices en het materiaal kiest De Tijd voor een iets hoopvoller conclusie.
De voorstelling dreigde deze avond van de Nederlandse première overigens nogal zwaar op de hand te worden. Het subtiele understatement de speelsters wel degelijk inzetten wordt door het Nederlandse publiek nauwelijks opgepikt. Vlamingen en Nederlanders kunnen hun literatuur delen, maar elkaars gevoel voor humor blijkt moeilijker overdraagbaar.
Theater Schitterend Gebrek door De Tijd, naar de roman van Arthur Japin. Gezien 24/10/06 in de Toneelschuur Haarlem. Te zien in De Brakke Grond in Amsterdam 9 t/m 11/11, tournee t/m 2/12. Meer informatie op www.detijd.be
