De vaderlandse inspectie is een trending theatergenre. Maandag ging The Nation van het Nationale Toneel in première op het Holland Festival, gisteren bracht haar Britse naamgenoot de voorstelling My Country – documentair theater naar aanleiding van Brexit.

Op het toneel staan zeven tafels met microfoons, die door een vrouw worden opgesteld. Uit haar onopvallende tas haalt ze een enorme gouden helm met rood-wit-blauwe veren. Wat hier gaat gebeuren houdt het midden tussen een commissievergadering en een religieus ritueel.

De vrouw (Penny Layden) blijkt Britannia, de godin van het eilandenrijk. Samen met de zes verschillende regio’s (van Noord Ierland tot de East Midlands, allegorisch gespeeld door acteurs met toepasselijk accent) gaan ze het ‘sacrement van het luisteren’ uitvoeren. De bevolking moet namelijk binnenkort stemmen in een belangrijk referendum.

Direct na het Brexit-referendum, bijna een jaar geleden, besloot het National Theatre een luisterproject te doen, waarbij interviewers in het hele land met ‘gewone mensen’ spraken. Dergelijke nationale soul-searching gebeurde op diverse plekken in Groot Britannië, net als in de VS na de verkiezing van Trump en ook in Nederland waren in de aanloop naar de verkiezingen diverse media op zoek naar ‘de’ PVV-stemmer.

In My Country worden delen van die interviews woordelijk nagespeeld door de acteurs. Dat doen ze met liefdevolle zorg – de zeer diverse groep Britten wordt niet gereduceerd tot typetjes. Maar vertrouwd klinkt het na een jaar uit-je-bubbel-kijken wel: net als in Amerika en Nederland zijn de Britten ontgoocheld en angstig over de ontrafeling van wat we vroeger ‘de gemeenschap’ noemden.

Maar het nadeel van de vrij ongepolijste manier waarop het interviewmateriaal tot voorstelling is gemaakt is dat de kracht van theater om gemeenschappen te máken er bekaaid vanaf komt. Buiten de interviews bestaat de voorstelling uit een paar tamelijk grappige scènes over de onhebbelijkheden van de verschillende regio’s, hun verschillende smaken in eten en muziek, hun beroemde zoons. De onderlinge kift en de humor waarmee ze die uitventen is voor de buitenstaander inderdaad typisch Brits.

Ik weet niet of het de taak is van het theater om te luisteren. Misschien wel, maar dan moet het gehoorde wel worden omgezet in een nieuw voorstel. Daarin schiet My Country tekort.

Holland Festival: My Country: a Work in Progress van The National Theatre. Gezien 7/6 in de Stadsschouwburg, aldaar 8/6. Meer info: hollandfestival.nl