“Ik wil geen actrice meer zijn!” Lies Pauwels schreeuwt het uit; tien, twintig keer achter elkaar. Er zit een mooie tegenstrijdigheid in die scène. Want wie zoveel wanhopige zelftwijfel kan belichamen moet wel een hele goede actrice zijn.

Pauwels viel drie jaar geleden op in de voorstelling Freetown van Dood Paard, een tekst van Rob de Graaf. Met haar weelderige lijf, punky haar en doordringende stem wist ze van haar personage, een middelbare vrouw in Afrika op zoek naar seks en genegenheid, een iconisch personage te maken voor onze tijd. Ze won er in 2011 de Colombina voor.

Nu speelt ze de solovoorstelling White Lies (Engels voor ‘leugens om bestwil’), opnieuw geschreven door De Graaf, en de tweede in een trilogie van samenwerkingen tussen Pauwels en verschillende toneelschrijvers. Het is een fraai demasqué in anderhalf uur.

Van achter komt ze het podium opgestommeld, acrobatische toeren uithalend met een stapel stoelen, in een fel rood, veel te kort jurkje. Het duurt even voor je ziet dat ze op kunstschaatsen loopt.

De ruimte doet onmiskenbaar denken aan een Oosteuropese persconferentie: tafel met microfoons, plant, en een vloer, achterwand en tafelrok in iets te glimmende, vloekende kleuren. Pauwels vertelt haar verhaal aan ‘Lars’, als een denkbeeldige auditie voor de deense filmer Lars von Trier, die heeft aangegeven: “Ik wil niet de feiten uit je leven horen – ik wil weten wat echt belangrijk voor je is.” Maar wat is nou eigenlijk echt belangrijk voor iemand die zo intensief met illusies leeft?

Pauwels en De Graaf creëren in een grillige, uitwaaierende monoloog een complex personage met een te grote drang naar vrijheid en laag verantwoordelijkheidsgevoel. “Iemand heeft ooit bedacht dat de aarde om de zon heen draait. Maar we weten allemaal dat het zo niet zit: het draait allemaal om ons. Om mij.”

Tegelijk is de voorstelling een fijne uitstalkast voor het talent van Pauwels die met nauwelijks meer dan een tafel waarondervandaan ze steeds flessen met een bodempje drank tovert en een abstract levensverhaal een heel mensenleven kan suggereren.

Toch gaat de voorstelling net te weinig vlammen om echt memorabel te worden. Dat kan de avond zijn, of de magere publieksopkomst, maar de paar intense momenten –“Ik wil geen actrice meer zijn!”, of het moment dat Pauwels zich afschminckt– suggereren een razernij die in de rest van het spel te weinig tot uitdrukking komt.

Aan het eind is Pauwels fragiel, berustend bijna, en lossen alle zekerheden op in een eindeloze serie vragen. “Bestaan er woorden die iets anders zaaien dan verwarring?”

White Lies van Lies Pauwels. Gezien 25/1/14 in Haarlem. Te zien in Amsterdam (Frascati) 4 en 5/2. Meer info op www.frascatitheater.nl

De hele vloer van Frascati 2 ligt bezaait met een deken van lege blikjes bier en frisdrank. Het is geen grote zaal, maar de hoeveelheid volstrekt bevreemdend. Een paar plastic tuinstoelen staan met hun poten diep in de zee van blik. Als de spelers erdoorheen waden schrik je iedere keer weer van het overwacht krankzinnig harde lawaai.

Drie vrouwen komen elkaar tegen bij het zwembad van Venus Beach, een toeristische enclave in een niet nader benoemd Westafrikaans land. Ze zijn alleen en komen hier niet eens zozeer voor de zon en het strand, maar meer voor de mooie zwarte jongens die de westerse vrouwen graag van dienst zijn, mits die een bescheiden bijdrage leveren voor hongerige families of gederfde arbeidsinkomsten. Schrijver Rob de Graaf baseerde de tekst zeer losjes gebaseerd op de Canadese film Vers le sud uit 2005.

De drie worden gespeeld door Manja Topper (de cynische), Lies Pauwels (de wereldwijze) en Ellen Goemans (de idealistische). Ze dragen steeds wisselende variaties van panter-, jaguar- en luipaardprint, drinken uit blikjes die ze na afloop in de zee laten vallen. Ze wisselen hun wederwaardigheden uit, maar hun tegengestelde wereldbeelden leiden al snel tot gesprekken over waar racisme, cultuurrelativisme en westerse schaamte dicht onder de oppervlakte liggen. Ook hun kritisch vermogen is met vakantie; de tegenstrijdigheden in hun redenaties blijven onweersproken. Alledrie verdedigen ze hun eigen ongerijmde aanwezigheid in dit land met andere argumenten.

De mooiste rol is voor Pauwels. Met een trekje van haar mond transformeert ze van lief en redelijk naar spijkerharde afstandelijkheid. In een beheerste monoloog vertelt ze hoe ze met haar ‘vriend’ meeging de Afrikaanse stad in, waar het paradijs ruw verstoord wordt. Ook Goemans is sterk als de nieuweling, die in de loop van de voorstelling leert dat dit geen resort is, maar een trainingskamp voor gevoelloosheid.

De vloer vol blikjes is adembenemend mooi, maar beperkt ook de bewegingsruimte van de acteurs; als ze lopen kunnen ze niet praten. De voorstelling is daardoor talig en tamelijk statisch. Maar de tekst is scherp en als de voorstelling langer is ingespeeld zal de harde humor waarschijnlijk beter tot z’n recht komen.

Freetown van Dood Paard. Gezien 13/11/10 in Frascati. Aldaar nog op 15 en 16/11. Tournee. Meer info op www.doodpaard.nl

Dood Paard naar Guggenheim

Dood Paard is uitgenodigd door het Guggenheim Museum in New York. Het museum met de kenmerkende slakkenhuisvorm toont regelmatig theatervoorstellingen, maar internationale voorstellingen zijn een bijzonderheid. De groep zal van 28 april t/m 1 mei 2011 een engelstalige versie spelen van hun voorstelling Reigen.