De toon is even wennen. De acteurs praten allebei met die net iets te gedragen toneelstem, die in het Nederlands toneel zo goed als uitgebannen is. Maar als je er eenmaal aan gewend bent, valt het op hoeveel muzikale diepte er in hun goed gearticuleerde zinnen zit.

Longen (Lungs) is een in Nederland nog niet eerder gespeeld toneelstuk van de Engelse schrijver Duncan Macmillan. De in Londen opgeleide regisseur Teunkie van der Sluis brengt het nu als kleine voorstelling van zijn eigen Studio Dubbelagent in het Compagnietheater.

Zij (Laura de Boer) en Hij (Teun Kuilboer) zijn al een tijdje bij elkaar als hij de hachelijke vraag stelt: willen ze misschien een kind? Het is de aanzet tot een anderhalf uur durende twijfel-athon.

Want moet je wel een kind op de wereld zetten die zo verrot is, waar al te veel mensen zijn, terwijl het kind net zoveel CO2 verbruikt als de Eiffeltoren weegt? In de korte, scherpe dialoogjes, waarin steeds zonder onderbreking in de tijd wordt gesprongen, toont Macmillan mooi en met onderkoelde humor de wereld van onzekere jonge mensen, die heel goed kunnen reflecteren, maar heel slecht beslissingen kunnen nemen.

De Boer is een prachtige actrice die haar neurotische personage talloze gezichten geeft, en Kuilboer staat daar prettig nuchter en gedwee tegenover.

Een probleem is wel dat de vertaling (ook van Van der Sluis) te veel omslachtige zinsconstructies uit het Engels overneemt (plus een hele hoop onvertaalde ‘fucking’s), zodat het geen moment een geloofwaardige Nederlandse conversatie wordt. Ritmisch werkt het wel goed, en daarop drijft de zorgvuldige, ambachtelijke regie.

Longen van Studio Dubbelagent. Gezien 23/1/14 in het Compagnietheater. Aldaar t/m 26/1, tournee. Meer info op www.studiodubbelagent.com

Terwijl in de Stadsschouwburg en De La Mar het Nederlands Theaterfestival waardig terugkijkt op het afgelopen seizoen, raast vanaf theater Bellevue het Amsterdam Fringe Festival door de stad. De Fringe is zo’n tachtig voorstellingen, overal in de stad. Lang niet alles daarvan is goed, maar het is wel opvallend vaak verrassend.

Zoals het prettig absurde Wij Vieren van de Hartenjagers in de kleine zaal van Bellevue: gestileerd toneel over vier engelen met doorlopende wenkbrauwen en een voorkeur voor happy hardcore, die al bier drinkend uit halveliterblikken het aardse gestumper van de mens gadeslaan. Of het aardige Welkom op je Bruiloft van De Luie Honden in een hoekje van het Westerpark, waarin drie wulpse jonge vrouwen zich klaarmaken voor hun bruiloft, maar even vergeten zijn dat daar ook nog een partner-unit voor nodig is. Geen nood, in het publiek zit vast nog een leuke heer. De voorstelling zwalkt nogal tussen romantisch, kritisch en plat, maar de geestige publieksinteractie maakt veel goed.

Maar ook voor serieuzer theater is er plek. Niet helemaal geslaagd, maar wel fascinerend is R U There van Stichting Diep. In een huiskamer aan het Haarlemmerplein kom je terecht op een beetje een opgelaten feestje. De Nederlandse Sophie (Laura de Boer) wil je graag voorstellen aan haar Israëlische vriendje Boaz. Die zit achter een computer in Tel Aviv  met net zo’n clubje feestgangers in zíjn huis. Met een paar laptops en een moeizame Skype-verbinding zijn we met elkaar in contact.

We doen een paar spelletjes –weten Israëliers meer over Nederland of Nederlanders meer over Israël? – maar al gauw wordt het ongemakkelijk, wanneer Sophie vraagt hoe veilig het nou precies is als ze bij haar beau in Israël komt wonen en de Israëlische vrienden steeds maar moeten lachen om haar oprechte zorgen. De verbinding was deze avond erg slecht en de voorstelling is dan te lang, maar juist die schokkerige beelden gaven een extra dimensie aan de culturele misverstanden. Dat Skype-toneel is een genre om in de gaten te houden.

En dan wordt er ook af en toe nog gewoon degelijk goed toneel vertoond op de Fringe. Dat komt dan wel weer uit Engeland. De Nederlandse regisseur Teunkie van der Sluijs werkt al enige jaren in Londen en maakte daar een strakke, rustige maar spannende voorstelling van Jon Fosse’s toneelstuk Winter, waarin de ontmoeting met een raadselachtige vrouw het leven van een saaie zakenman op z’n kop zet.

Fosse is een hedendaagse Noorse toneelschrijver wiens plotloze en suggestieve stukken in Nederland vaak nogal etherisch en obscuur worden opgevoerd. Met vaste hand maakt Van der Sluijs een paar details expliciet –de vrouw blijkt een junkie-hoertje- en zo weet hij uitstekend de balans tussen helder en raadselachtig te bewaren.

Het Amsterdam Fringe Festival duurt nog t/m 11/9. Meer info op www.amsterdamfringefestival.nl

Eigenlijk wilde Sartre het stuk Crime Passionel noemen. Sartre schreef het direct na de Tweede Wereldoorlog en koos uiteindelijk toch voor de titel die het politieke aspect boven het romantische plaatste. Z’n beste stuk is het niet. De topzware plot, met raamvertelling en nogal wat overbodige bijrolpersonages, voelt iets te geconstrueerd. In de regie van Tarkan Köroglu wordt het een lange theateravond die veel doorzettingsvermogen vraagt van de toeschouwer, maar aan het einde toch nog verrast met een paar prachtige, spannende scènes.

Hugo is een idealistisch partijlid in een Oost Europees land tegen het einde van de oorlog. Hij wordt gewantrouwd omdat hij bourgeois is, maar weet toch een kans te krijgen om zijn loyaliteit te bewijzen: hij moet Hoederer vermoorden de leider van de partij. Hij gaat met zijn vrouw in Hoederers kamp wonen en wordt zijn secretaris. Maar Hoederer blijkt geen gevaarlijke verrader, maar een charismatische real-politiker die compromissen wil sluiten om de macht te krijgen.

De voorstelling gebruikt stijl van de film-noir, met veel tegenlicht, scherpe schaduwen zonder veel kleur en personages die de ene sigaret na de andere roken. De acteerstijl is uitgebeend, de acteurs bewegen weinig en praten des te meer.

Khaldoun Elmecky als Hoederer heeft met zijn zachte stem en rustige presence een vanzelfsprekend overwicht op de verder jonge en nogal wisselvallige cast. Vincent Rietveld en Joris Maussen zijn een lekker leep bewakersduo, maar Laura de Boer is te meisjesachtig om van de vrouw van Hugo een femme fatale te maken, terwijl juist zij aan het eind het verhaal in een stroomversnelling brengt. Erik van der Horst speelt een knappe rol als Hugo en weet ondanks het moeizame begin aan het eind nog genoeg energie mee te nemen voor de scherpe finale.

Want wat wordt het aan het eind na de lange aanlooptijd ineens een spannende confrontatie tussen Hugo en Hoederer, tussen de jonge, wilde acteur Van der Horst en de kalme Elmecky, tussen ideologische scherpslijperij en pragmatisme. Toch geeft juist deze scène aan dat het suk wel erg ouderwets is: de argumenten van Hoederer zijn anno 2007 veel sterker en Hugo voert een ongelijke strijd.

Het is de makers niet gelukt om het stuk nieuwe relevantie te geven voor een tijd waarin zelfs de SP niet meer tegen de NAVO en het koningshuis is. Ook bij Hugo is uiteindelijk niet de politieke ideologie doorslaggevend, maar de liefde. Had Sartre toch maar die andere titel gebruikt.

Vuile Handen van Jean-Paul Sartre door Theater EA. Gezien 26/4 in Het Compagnietheater. Aldaar t/m 11/5. Meer info op www.theaterea.nl