Het was nog geen officiële opening afgelopen zaterdag, maar het publiek is meer dan welkom in Theater De Krakeling. Het theater speciaal voor kinderen en jongeren verhuisde in juli na 42 jaar van de Nieuwe Passeerdersgracht achter het Leidseplein naar het Westergasfabriekterrein.

De ingang is nu recht tegenover bioscoop Het Ketelhuis aan het drukke cultuurstraatje dwars door het Westergasterrein. Voor aankleding is nog nauwelijks tijd geweest. “We zijn hier op 1 juli met een verhuiswagen vol spullen aangekomen”, zegt directeur Kees Blijleven. “Onze eerste prioriteit was dat er voorstellingen kunnen spelen.”

De verhuizing naar deze locatie ging veel sneller dan bedacht: het was bekend dat het oude pand stevig gerenoveerd moest worden, maar de coronacrisis brachte de plannen in een stroomversnelling. Blijleven is zeer in z’n sas met de nieuwe plek: “Kinderen kunnen hier buiten veilig rondrennen en in de wijken hieromheen wonen veel meer, heel diverse mensen.” Ook fijn voor scholen: voor touringcars met klassen is het theater beter bereikbaar.

Binnen herkennen vaste bezoekers de limonade tafel en de knutselkast. Aan de rand van de foyer staat een van de banken uit het oude theater. De tafelbladen zijn gemaakt van de oude houten toneelvloer.

Eerder deze maand speelde hier al een paar jeugdvoorstellingen ter gelegenheid van het Nederlands Theaterfestival, maar nu staat de eerste eigen productie er. Die eerste nieuwe voorstelling is Waarom is het stil in de stad?, over Amsterdam in coronatijd voor kinderen vanaf acht jaar. Regisseur Jörgen Tjon A Fong interviewde samen met spelers Birgit Schuurman en Tarikh Janssen zes Amsterdamse kinderen over hoe ze het thuisblijven beleefd hebben.

Schuurman en Janssen spelen de interviews precies na, met alle kuchjes en versprekingen. Dat werkt herkenbaar voor de kinderen en is grappig, vooral als de kinderen gaan uitleggen waar het toneelstuk over gaat. De verhalen van Ayoub, Chico (Schuurmans eigen zoon van 11), Nacif, Chloé, Katie en Bilal reflecteren de zorgen van ouders, het gemis van opa en oma, maar ook de vrolijkheid van de gekke tussentijd van de lockdown. “Kinderen maken alles lichter”, observeert Janssen, maar hij speelt ook Bilal, die aan het begin van de coronacrisis zijn opa en oma verloor.

Tjon A Fong is geïnspireerd door de nieuwe zaal, die hij nog kent als het oude MC theater. “Je kunt de zijwanden weghalen en er één grote ruimte van maken. Ik droom van immersieve voorstellingen waarbij er nauwelijks onderscheid is tussen spelers en publiek.” Maar eerst is er voor hem en zijn gezelschap Urban Myth nog een lobby te winnen: hij is een van de gezelschappen die een positieve subsidiebeoordeling kreeg, maar vanwege geldgebrek onder de zogenaamde ‘zaaglijn’ terecht kwam.

Ook Blijleven heeft een financiële opdracht: de huur van het nieuwe theater is flink hoger. “We gaan nu ook in de zomer voorstellingen presenteren, hopelijk ook buiten op het Westergasterrein. En ik zie heel veel mogelijkheden voor samenwerking met festivals.” Cinekid organiseert komende herfstvakantie al activiteiten in De Krakeling, volgend jaar worden er waarschijnlijk ook films vertoond.

Blijleven wil een jaar de tijd nemen om de nieuwe locatie helemaal klaar te maken. Een gouden kans biedt in ieder geval de enorme witte wand in de foyer – die verder geen uitzicht heeft. Die verdient net zo mooie trompe-l’oeil wandschildering als het oude theater.
Hopelijk zijn de coronamaatregelen volgend jaar voorbij en kan de officiële opening een spetterend feest worden.

Over iets meer dan een maand begint het EK voetbal in Polen en de Oekraïne, met de daarbij horende voetbalkoorts en daarop volgend de historisch gezien vrij grote kans op massale ontgoocheling. Toch zal de kater dit jaar hoogstwaarschijnlijk niet zo groot zijn als in 1996, het jaar van de Kabel. Theatermaker Jörgen Tjon A Fong maakte met zijn groep Urban Myth een voorstelling over de culturele spanningen in het Oranje van Kluivert, Davids en Bogarde. “De Kabel heeft het voetbal een opdonder gegeven.”

Het is een bonte verzameling mensen op het toneel van het Bijlmerparktheater: een zangeres, een journaliste, een gitarist, een rapper en twee acteurs in voetbaltenue. In de laatste try-out voor de première aanstaande zondag vertellen ze het verhaal van het EK van 1996 in Engeland, waarin het Nederlands Elftal na de tweede wedstrijd ontplofte toen Edgar Davids tegen een buitenlandse journalist zei dat de trainer (Guus Hiddink) z’n hoofd uit de reet van bepaalde spelers moest halen. Hij werd weggestuurd, de sfeer was verziekt, Oranje verloor de twee volgende wedstrijden en was uitgeschakeld.

De voorstelling is opgebouwd rond twee heftige monologen van Kenneth Herdigein als Winston Bogarde en Raymi Sambo als Patrick Kluivert. Samen met Davids, Seedorf en Reiziger vormden die een vriendengroep van zwarte jongens binnen Ajax: De Kabel. Herdigein is fascinerend als de even grootheidswaanzinnige als kleinzielige Bogarde, die zijn levensverhaal vertelt, waarin terechte woede over echte achterstelling, paranoïa, trots en slachtofferdenken om voorrang strijden. Die man alleen al is eigenlijk een opera waard. Sambo speelt Kluivert die terugkijkt op zijn begintijd en het dodelijke auto-ongeluk dat hij veroorzaakte, een blijvende schandvlek op zijn imago als golden boy.

Tussendoor zien we kleedkamerscènes die spelen tijdens de rust van Nederland-Zwitserland, waarin de collectieve woede tot een uitbarsting kwam, zingt Lucretia van der Vloot een mooi lied en vertelt ze het verhaal van de moeder van Seedorf en geeft Blaxtar met een associatieve rap zijn interpretatie van de emoties van de verder zwijgende Davids. Journaliste Noraly Beyer tenslotte, die de gebeurtenissen van toen als journaalpresentatrice volgde, geeft tussendoor de nodige context over de blije jaren ’90 toen iedereen nog van elkaar hield en multiculturalisme nog een ideaal was.

Het is precies dat laatste wat regisseur Jörgen Tjon a Fong inspireerde tot het maken van de voorstelling. “We leven nu in een tijd dat etnische groepen enorm tegenover elkaar staan,” zegt hij na afloop van de try-out. “Ik kreeg daardoor een soort nostalgie naar de warme jaren negentig, maar toen ik me daarin ging verdiepen kwam ik dit verhaal weer tegen. Zo harmonieus was het toen toch ook niet.”

Bang dat een dergelijk incident zich dit jaar kan herhalen is hij niet: “De Kabel heeft het voetbal een opdonder gegeven. Hiddink heeft ingezien dat er iets moest veranderen, en Davids is uiteindelijk ook teruggekeerd bij Oranje. Nu zie je dat het elftal op een veel vanzelfsprekender manier gemengd is, met spelers met Turkse of Marokkaanse achtergrond, die ook weer een voorbeeldfunctie hebben.”

Zo’n voorbeeldfunctie had Kluivert destijds voor Sambo: “In ’96 zat ik op de toneelschool. Ik was geen voetbalfan, maar Patrick was mijn held. Net als Kenneth Herdigein overigens. Dat was toen een van de zeer weinige zwarte acteurs die je op televisie zag, daar klampte ik me aan vast. Toen Kluivert iemand dood reed was dat heel erg, maar tegelijk had ik met hem te doen. Ik was ook jong en soms onvoorzichtig en ik had heel sterk het gevoel dat het mij ook had kunnen gebeuren. Als ik hem nu speel laat ik al zijn woede naar binnen slaan. Ik wil laten zien dat het eigenlijk nog een jongetje is.”

“Ik was in die tijd een van de weinige zwarte leerlingen op de toneelschool. Mensen vroegen me of ik misschien speciaal les wilde. Ik was zo beledigd. Wat Winston Bogarde zegt in de voorstelling is waar: je moet echt twee keer zo hard werken om hetzelfde te bereiken.”

En zo gaat de voorstelling niet alleen over voetbal, maar ook over theater. Sambo: “Voor voetballers is de situatie sindsdien beter geworden, en voor acteurs ietsje beter. We hebben nog steeds maar één toneelgroep die net zo gemengd is als het Oranje elftal van toen.” Tjon a Fong: “De Kluivert of de Davids van het toneel zijn er nog niet.”

Kabel van Urban Myth is eenmalig te zien in de Stadsschouwburg op 29/4/12. Meer info op www.urbanmyth.nl

Wraak is niet zoet, wraak is zuur. Dat moet wel de conclusie zijn na het Wraakfestival dat de jonge theatergroep Urban Myth organiseerde in Amsterdamse Stadsschouwburg. In debatten, film en een voorstelling onderzoeken de organisatoren het fenomeen wraak en overal klinkt dezelfde ondertoon: wraak biedt geen oplosssing.

In een debatwedstrijd die als opwarmertje fungeert nemen steeds twee mensen het tegen elkaar op over stellingen als “wraak is niet iets voor intelligente mensen” of “vreemdgaan is gerechtvaardige wraak binnen een relatie”. De debaters (ofwel ballerige jongens ofwel allochtone meisjes) komen al snel tot de kern: wraak gaat over ratio en vergeving versus emotie en gerechtigheid. Het is een luidruchtige, maar gemoedelijke wedstrijd. Het lekkere van wraak of het genot van de terechte bestraffing, die in tussendoor vertoonde filmfragmenten uit onder andere Gangs of New York en Pulp Fiction zo nadrukkelijk naar voren komen, blijven in de discussies buiten beschouwing.

De korte film Olifant, die regisseur Hidde Simons maakte met een groep jongeren uit Amsterdam Zuidoost is ook al zo moralistisch. Met een aan Tarantino herinnerende stijl van wisselende perspectieven en terloops geweld zien we hoe een jonge vader die met zijn dochter een stoepkrijttekening maakt terecht komt in een serie steeds gewelddadiger incidenten en eindigt als slachtoffer van een impulsieve wraakactie. In slow-motion sterft hij, een meisje zingt.

Hoofdmaaltijd van deze festivaldag is de voorstelling Thyestes, een solo van Jörgen Tjon-a-Fong, artistiek leider van Urban Myth. In een verbijsterende potpourri van live-video, standup comedy, vervormde stemmen, filmpjes van een bevalling -achterstevoren afgespeeld-, publieksinteractie, cabaret en toneel vertelt hij het verhaal over de klassieke wraak van Atreus, die zijn broer Thyestes zijn eigen kinderen als maaltijd voorzette. Tjon-a-Fong is een charmante podiumpersoonlijkheid, maar hij is niet opgewassen tegen de batterij aan theatrale middelen die hier in stelling wordt gebracht

Maar nog los van de al te overdadige vorm stoort ook hier de eenduidigheid van de visie op wraak. Slechts één moment zie je in de ogen van Tjon-a-Fong de wellust van de ongetemde wraak die Atreus overweldigt bij het slagen van zijn wrede gerechtigheid. In theater en film, van Medea tot Kill Bill, is wraak juist meestal dubbelzinnig en aantrekkelijk, en door mee te leven met een wraakzuchtig personage kan de toeschouwer de onrechtvaardigheid van het echte leven beter aan. Hier leggen de makers de nadruk op de escalatie van wraak en weerwraak. De voorstelling eindigt met een filmpje van oorlogje spelende kinderen, als waarschuwend vingertje. Het is een gratuite conclusie voor zo’n ambitieus evenement.

Theater Wraakfestival van Urban Myth. Gezien 26/3 in de Stadsschouwburg Amsterdam, tournee t/m 8 april. Meer info op www.urbanmyth.nl