Het enige meubelstuk in de kamer (muren mintgroen en met tegeltjesbehang) is een televisie. Een man zit te kijken, popcorn onder handbereik. Hij zit met zijn rug naar ons toe. Op het scherm onscherpe close-ups van lichaamsdelen. De soundtrack maakt het plaatje: schreeuwende mensen, sirenes, zenuwachtige verslaggevers.

The Unpleasant Surprise, de eerste voorstelling van regisseur Davy Pieters bij Theater Rotterdam, is een woordeloze studie naar geweld en lijden. De rechterhand van de speler voor de tv lijkt een eigen wil te krijgen en pakt de linkerarm.

Pieters en haar spelers (Niels Kuiters, Rob Smorenberg en Klára Alexová) richten zich op de twee basistypes van de rampvideo: het lijdzame slachtoffer en de expressieve getuige – degene die het slachtoffer omhelst, op schoot neemt, de cameraploegen te woord staat. Razendsnel wisselen ze van rol – slappe armen grijpen ineens nekken, halfopen monden worden geluidloze schreeuwen. En dan playbacken ze weer een stukje van een getuigeninterview.

Maar het zijn geen mensen die je hier ziet. Althans ze bewegen niet als mensen, maar schokkerig en met versnelde bewegingen. Hun groteske mimiek voorkomt invoelbare emoties. Het zijn eerder aliens, die het leven op aarde proberen te begrijpen aan de hand van televisieuitzendingen. Zien zij geweld en lijden als voornaamste eigenschappen van de mens?

De beheersing van de spelers is fabelachtig knap en de doorlopende muziek van Jimi Zoet – geheel opgebouwd uit samples van de nieuwsvideo’s – is een ambitieuze poging om in een trip te komen.

Pieters werk heeft ‘virtualisering’ als centrale thema: de mediawerkelijkheid heeft de moderne mens van haar ankers geslagen. Het is niet voor het eerst dat ze een koele, schijnbaar objectiverende vorm gebruikt om moralisme te maskeren. Maar The Unpleasant Surprise veroordeelt, veel meer dan haar eerdere werk, de hedendaagse wereld. Die eenduidigheid is uiteindelijk een beetje saai.

The Unpleasant Surprise van Davy Pieters/Theater Rotterdam. Gezien 8/3 in Haarlem. Te zien in Amsterdam (Frascati) 16 t/m 18/3. Meer info op www.rotheater.nl

Actrice komt op, gaat liggen op haar rug. Verder leeg toneel. Hand op haar hart. Ze ontspant haar lichaam. Hoofd valt opzij. Dood. Zo begint het.

Alles is een constructie bij Davy Pieters. Zelfs de dood. How did I die is de vierde voorstelling die de jonge regisseur maakt bij productiehuis Frascati. Vorig jaar had ze bijzonder succes met The truth about Kate, een weergaloze solo van actrice Naomi Velissariou over celebritycultuur, nu maakt ze een voorstelling over misdaad. Ze verdiepte zich in de zaak Joran van der Sloot en liep mee met een forensisch team van de Amsterdamse politie.

Steeds keert de voorstelling terug bij het beeld van de ene dode vrouw. Eerst zien we haar doodsstrijd, daarna loopt ze achteruit vrolijk door het bos te wandelen. De tijd wordt teruggespoeld. Maar dan schiet het verhaal weer vooruit, verschijnt er een geniepige jongeman in beeld. Zo wordt de hele voorstelling lang vooruit en achteruit gespoeld.

Maar steeds verandert er iets: ineens blijft er een rugzak achter die een getuige later meeneemt, of de geniepige jongeman blijkt het vriendje van het slachtoffer. De doodstrijd duurt langer of korter, een vriendin is getuige en zelfs de rolverdeling van dader en slachtoffer ligt niet vast – dan ligt de geniepige jongeman ineens levenloos op het toneel. Een definitieve versie van de feiten blijft vermist.

Het werkt na verloop van tijd hallucinerend, omdat de drie spelers –Indra Cauwels (het slachtoffer), Joey Schrauwen (de dader) en Klára Alexová (de getuige)– de bokkige heen-en-weerchoreografie feilloos uitvoeren. Bovendien is het geluidsontwerp van muzikant/dj/componist Jimi Zoet briljant. Zijn donkergrijze, stormachtige soundtrack van synthesizers, beats en spaarzaam geschreeuw en sirenes is nergens illustrerend, maar geeft de voorstelling samenhang, diepte en reliëf.

Tekst is er nauwelijks. Alleen Alexová vertelt (in het Engels) tamelijk manisch over een politieverhoor, waarin ze bijna gaat geloven dat ze het zelf gedaan heeft en de herinnering heeft verdrongen.

How did I die is een fascinerende voorstelling, even sfeervol als precies. En wat erg voor Pieters pleit is dat ze binnen de strakke vorm toch nog ruimte geeft aan een geestige breakdance die voortkomt uit het ongemak van een jongen die zich geen houding weet te geven tegenover twee meisjes.

Het werk (en het spel) van de detective (of dat nu Sherlock Holmes is, of Peter R. de Vries, of een Amsterdamse technisch rechercheur) is: op basis van een beperkt aantal feiten de gebeurtenissen reconstrueren. Daarvoor gebruikt hij of zij hetzelfde gereedschap als de kunstenaar. Pieters heeft daar weinig vertrouwen in: ze toont een wereld waarin feiten, herinneringen en zelfs de logica onbetrouwbaar zijn. In haar slingerende tijdslijn kunnen gevolgen leiden tot een oorzaak. Dat is verwarrend, maar niet onprettig.

How did I die van Davy Pieters/Frascati Producties. Gezien 1/11 in Frascati 4. Aldaar t/m 15/11. Meer info op www.frascatiproducties.nl

Op de vloer zijn met gekleurd tape lijnen getekend; een vierkant in een driehoek in een cirkel. Vier jongens lopen achteruit over de lijnen, het piepen van hun gympen wordt onderdeel van soundtrack van kale techno. Je kan er een bizarre klok in zien, of brokjes data in een computernetwerk.

Urland is een jong performance-collectief bestaande uit Ludwig Bindervoet, Thomas Dudkiewicz, Marijn Alexander de Jong en Jimi Zoet. Muziek speelt een belangrijke rol in hun werk, eerder maakten ze een ‘gabber-opera’ en in hun vorige voorstelling Kwartet verbonden ze Heiner Müller met death metal.

MS DOS is net als die eerdere voorstellingen energiek, wild en weird. Ze vertellen geen verhaal maar roepen met beelden (met behulp van grote rechthoekige en ronde vormen, uitgelicht in de trinitronkleuren rood, groen en blauw), beweging, muziek en flarden tekst (in het Nederlands, Duits en Engels) en tamelijk rijke wereld aan associaties op.

Die associaties worden sterk gestuurd door de titel: Urland wil de uitvinding van internet in de jaren ’90 koppelen aan de mythe van Prometheus, de halfgod die het vuur stal van de goden en aan de mensen gaf en daarvoor streng gestraft werd. Misschien zijn de spelers die uit de regelmatige bewegingen breken en er geweldig freaky op los dansen wel bevangen door de alwetendheid die het internet ons gebracht heeft.

Bij een dergelijke abstracte voorstelling is een beetje sturing zeer welkom, maar wie een bewerking van de Griekse tragedie verwacht zich toch een beetje bekocht voelen.

Het eindbeeld is dan weer kraakhelder: met een schuimmachine wordt een wolkenlandschap gemaakt, waarin de spelers zich nestelen. De mensen zijn goden geworden, en beslissen zelf over Prometheus’ lot.

MS DOS/Prometheus geketend van Urland en Productiehuis Rotterdam. Gezien 2/5/14 in Haarlem. Te zien in Amsterdam (Frascati) 21 t/m 24/5. Meer info op www.urland.nl.

‘EmpTV’ is het prachtige neologisme voor hersenloze reality-televisie, celebrity-roddelprogramma’s en popdocumentaires waar je toch zomaar een avond gefascineerd naar kunt staren. Regisseur Davy Pieters, sinds twee jaar vast verbonden aan Productiehuis Frascati, is er door geïntrigeerd en maakte een hyperbolisch celebrity-drama voor het theater.

De ster is Kate: zangeres, actrice; geen ster, maar een supernova. Of is ze een eenzame vrouw die een minder saai leven voor zichzelf voorstelt? Ze vertelt het verhaal van haar leven via voice-over, speelt alle personages, nieuwslezers en de reclames tussendoor. Jibbe Willems schreef een tekst waarin ieder cliché nog eens gepast hyperbolisch wordt aangezet en waarin het meest catastrofale natuurgeweld het aflegt tegen het sterrenego. Jimi Zoet maakte een weergaloze, vervreemdende soundtrack.

En dan heeft Pieters nog de mazzel dat ze de ideale actrice voor zo’n deconstructie-klus heeft gevonden in Naomi Velissariou. Niet alleen is Velissariou een zeldzaam talent die virtuoos vijf talen sprekend, rappend, hilarisch geil soul-heigend, het decor beklimmend, genadeloos Matthijs van Nieuwkerk-parodiërend en autotune zingend het publiek moeiteloos meeneemt naar alle weirde uithoeken van het verhaal, maar ze doet dat met een superieure ironie, waardoor niet de leegte achter de geconstrueerde levens van de Miley Cyrussen van deze wereld centraal komt te staan, maar het plezier van het construeren.

Want dat maakt deze voorstelling uiteindelijk zo leuk: Pieters en Velissariou draaien ieder cliché weer net anders dan je verwacht. Want waarom zou je de bekende scripts volgen als je vrij bent om je eigen leven in te richten? Alleen al voor het laten zien van die vrijheid is deze voorstelling duizend keer beter dan een avond tv.

The truth about Kate van Davy Pieters, Frascati Producties. Gezien 13/2/14 in Frascati, aldaar t/m 22/2. Meer info op www.frascatiproducties.nl

Wat ze wil is vrij simpel: een auto, drie kranten per dag lezen, een betaalbaar appartement in het centrum van Amsterdam, een rijbewijs. En een leven als in een tragedie: een overzichtelijk doel, een diepe crisis, en aan het eind een emotioneel reinigende finale. Haar muzikant legt het verloop van een tragedie uit met een microfoonsnoer. Aan het eind is de catharsis en komt het allemaal goed, zegt hij wijzend op een deel van het snoer dat nog enorm in de knoop zit.

Naomi Velissariou is een Vlaamse theatermaker met Griekse roots. Ze viel vorig jaar op als actrice (onder andere in Wie is er bang voor Virginia Woolf? van Dood Paard), maar in haar tweede eigen voorstelling gemaakt bij Frascati blijkt ze daarnaast een even intelligente als zelfbewuste maker.

Op onnavolgbare wijze mengt ze haar eigen familiegeschiedenis met de Griekse mythen over het huis van Atreus. Ze is de Elektra van het mijnwerkersstadje Genk. Haar met schoolkrijt getekende stamboom neemt een hele wand in beslag. Intussen maakt Jimi Zoet –naast muzikant ook geestig underkoelde speler– woeste electronische muziek met samples van Maria Callas en de Sirtaki.

Zoals in eedere voorstellingen al bleek is Velissariou een fascinerende podiumpersoonlijkheid, die moeiteloos lijzige afstandelijkheid samenbrengt met intense uitbarstingen of gespeelde gêne.

Met het expliciet maken van de theorie van de tragedie zet ze hoog in. Maar als ze aan het eind een openhartig verhaal vertelt over haar oudere zus, blijkt dat al die heibel alleen nodig was om bij een oprecht dilemma uit te komen waar ze echt mee in de knoop zit. En dan zie je ook haar echte tragiek: dat ze eigenlijk maar een bijpersonage is in de tragedie van een ander.

A Tragedy (simplified) van Naomi Velissariou en Frascati Producties. Gezien 9/11/13 in Frascati. Aldaar nog te zien 21 t/m 23/11. Meer info op www.frascatitheater.nl