Ter gelegenheid van de heropening van de verbouwde grote zaal van de Balie vroeg het debatcentrum aan filmmaker Eddy Terstall om een toneelstuk te schrijven. Dat lijkt een goede combinatie van kunst en politiek, maar De dood van Theo van Gogh valt als voorstelling én als startpunt van discussie nogal tegen.

Het voornaamste bezwaar is dat Terstall het zichzelf wel erg makkelijk heeft gemaakt. Zijn toneelstuk gaat over het maken van een toneelstuk: Ayaan Hirsi Ali (gespeeld door Lucretia van der Vloot) is door de Balie gevraagd om een toneelstuk te schrijven en ze vraagt de naïef linkse actrice Femke Lakerveld (Femke Lakerveld) om naakt aan het kruis te hangen, terwijl ze af en toe hinderlijk gestoord wordt door een half-fictieve non (Sanne Vogel). Het zal niet gaan over de islam, maar het is een “aanklacht tegen de positie van de vrouw wereldwijd.”

Wat Terstall wel kan is dialogen schrijven en in de eerste helft van de voorstelling is het gekibbel van de drie vrouwen over het imago van Ayaan, het verschil (of niet) tussen christendom en islam en de moeite die alle wereldreligies met vrouwen hebben. De drie vrouwen praten allemaal op die moderne, nasaal ironische toon die irriteert, maar goed past bij de relativerende toon van de voorstelling. De non doet een lapdance, Ayaan zingt een lied en de actrice wil vooral weten of ze genoeg tijd heeft om nog wat kilootjes eraf te werken voordat ze naakt op toneel moet.

Het draait erop uit dat Ayaan eigenlijk een christelijke versie wil maken van Submission: een naakte vrouw aan het kruis reciteert vrouwonvriendelijke teksten uit de bijbel. Al hangend aan het kruis raakt Lakerveld nog even in gesprek met God (de stem van Theo van Gogh, gesampled uit zijn interviews). Het probleem is dat je de pointe – een christelijke Submission is gevaarloos – al lang hebt bedacht. De uitvoering is dus een dubbele anticlimax, het potsierlijke einde (een agent van het OM legt de voorstelling stil wegens godslastering) ten spijt.

De gemakzucht van Terstall legt een zware last bij de actrices die zich bij de eerste voorstelling weinig tekstzeker en niet geholpen door falende zendmicrofoons door de veertig minuten heen werkten. Dat zal zeker nog verbeteren. Maar waar Hirsi Ali en Van Gogh pijnlijke punten zochten en dan dóórdrukten, geeft Terstall niet meer dan een speldeprik.

De dood van Theo van Gogh van Eddy Terstall en De Balie. Gezien in de Balie 2/9. Aldaar nog t/m 4/9. Tournee in 2012. Meer info op www.balie.nl