And now for something completely different. Ik ben een van de medewerkers aan de website Top 50 van de jaren nul. Tot en met 31 december publiceren we dagelijks een nieuw blog over een voorwerp, persoon of trend uit het voorbije decennium. Opdat we de jaren nul definitief achter ons kunnen laten.

Volg ons en reageer op: www.top50vandejarennul.nl

Blijkbaar beviel de Obama-bingo: NRC.Next vroeg mij om een Kerst-bingo. Die staat vandaag (24/12) in de krant, prachtig vormgegeven door Emmelien Stavast.

Download de PDF versie (1,2 MB)

Iets heel anders: het verslag van de Amerikaanse Presidentsverkiezingen morgennacht wordt natuurlijk beresaai. Verhevig je verkiezingsfeestje daarom met bijgevoegde set van acht bingokaarten. Zap tussen de live verslagen van NOS en CNN en signaleer zo snel mogelijk alle quotes, videobeelden, namedropping, instant duiding en commentatoren-commentaar. Hilariteit verzekerd!
Ook te gebruiken als drink-spel!

Download (4,2 MB)

Geschreven voor de Uitmarktbijlage van het Parool. Beetje ouwe koek wellicht, maar in het Parool was de term ‘Long tail’ nog niet eerder voorgekomen.

Vorige week besteedden bijna alle kranten er aandacht aan: het Nederlandse homobandje Bearforce1 trok met een grappig clipje op videowebsite YouTube de aandacht. Een ‘gigantische hit’ schreeuwde de kop van een ANP persbericht. Het tekent de moeizame verhouding tussen de traditionele en de nieuwe media. Het gaat hier namelijk om een filmpje dat 275.000 keer bekeken is. Dat lijkt heel wat, maar als het clipje twee of drie keer op TMF zou worden uitgezonden, zit je op hetzelfde aantal. Voor een wereldomspannend medium valt die 275.000 dus nog wel mee.

Het is opvallend dat kranten en televisie nieuwe internetdiensten als YouTube of MySpace vaak nog in het jasje van een massamedium willen hijsen. Dat gebeurde bij het hypeje rond “YouTube-ster” Esmée Denters die een plaatje mocht maken met Justin Timberlake en bij de band Arctic Monkeys dat hun aanvankelijke populariteit geheel te danken zou hebben aan filesharing en een populaire MySpace-pagina.

Maar internet is niet per se goed in het verspreiden van iets over een zo grote mogelijke groep mensen, maar is juist beter in het koppelen van de juiste diensten, producten of informatie aan de juiste mensen. Met andere woorden: internet is niet broadcast, internet is narrowcast. Tot zover geen nieuws, maar waar de traditionele massamedia -kranten en televisie- moeite mee lijken te hebben is dat internet het bestaan van een brede massacultuur verder ondermijnt.

Chris Anderson, hoofdredacteur van het Amerikaanse nieuwe media-tijdschrift Wired heeft uitgezocht hoe dat precies werkt in een artikel en later een boek onder de titel The Long Tail. Het duidelijkste voorbeeld vond hij bij de verkoop van boeken op internet, op de website van online boekverkoper Amazon.

Amazon heeft veel meer boeken op voorraad dan een gewone Amerikaanse boekhandel, zoals Barnes & Noble. Zo’n winkel heeft, net zoals Scheltema in Amsterdam, tegen de 130.000 titels beschikbaar, terwijl Amazon er 3,7 miljoen heeft. Er zijn dus ruim 3,5 miljoen boeken die voor Barnes & Noble of Scheltema niet interessant zijn om in de winkel te hebben staan omdat er te weinig exemplaren van verkocht worden. Maar voor Amazon is plankruimte geen probleem. Van die boeken worden er weliswaar per stuk maar weinig verkocht, maar omdat het aantal verschillende titels zo groot is, tellen al die kleine aantallen verkochte exemplaren van dat grote aantal titels op tot ongeveer een kwart van de omzet.

Eigenlijk, zegt Anderson, is onze hele massacultuur gebaseerd op schaarste. Omdat de kastruimte in boekwinkels, het aantal uitzenduren op televisie en radio en het aantal bioscoopschermen beperkt is, wordt die schaarse ruimte gebruikt voor díe cd’s, films en boeken die het populairst zijn. Maar door de komst van internet is er ineens ook geld te verdienen met muziek en literatuur die voor een veel kleinere groep mensen interessant is. En bij boeken gaat het nog om fysieke producten, maar muziek en films worden steeds meer alleen digitaal verspreid, zodat de kosten om een eenmaal gedigitaliseerd liedje in de verkoop te houden nihil zijn.

Het is dan echter wel essentieel dat al die gegevens goed vindbaar zijn voor de potentieel geïnteresseerde klant. Maar daar is zoals gezegd internet nu echt goed in. Amazon ontwikkelde een verfijnd systeem dat haar klanten vertelt dat als je een boek van Coetzee mooi vindt, je wellicht ook eens Philip Roth kunt proberen. MySpace gaat uit van de sociale netwerken: wat je vrienden mooi vinden, vind jij misschien ook leuk. Maar een van de meest geavanceerde is Last.fm, een internetdienst die bijhoudt welke muziek je afspeelt op je computer of je iPod, jouw smaak vergelijkt met je vrienden en andere gebruikers en op basis daarvan nieuwe bands en artiesten aanraadt.

Het mooie van dit soort systemen is dat het je smaak als lezer of luisteraar steeds individueler maakt en verder van de mainstream verwijdert. De vraag wordt dan wat er dan nog overblijft van die mainstream. Betekent dit het einde van dé zomerhit, de must-see film of de literaire sensatie? Nou, het zal zeker niet zo snel gaan als internetgoeroes wel voorspellen. Het is leerzaam om af en toe even te kijken naar de geschiedenis van televisie. Geen enkel programma zal ooit nog zo succesvol worden als Eén van de acht, waar begin jaren zeventig driekwart van de huishoudens naar keek. Ruim tien jaar later in de jaren tachtig haalde Wedden dat…? zo’n vijf miljoen kijkers per aflevering. Na de explosie van het aantal televisiezenders bereiken de populairste programma’s (Idols en Boer zoekt vrouw) tegenwoordig nog maar twee tot drie miljoen mensen.

Kortom, de fragmentatie van de massacultuur is al jaren aan de gang, maar internet versterkt het proces door meer cultuur bereikbaar te maken en door handige instrumenten te ontwikkelen om het de liefhebber makkelijker te maken te vinden wat hij of zij leuk vindt.

Dat is allemaal slecht nieuws voor platenmaatschappijen (want bandjes kunnen veel makkelijker hun eigen distributie en promotie regelen, nog los van de problemen die de maatschappijen hebben met het illegaal downloaden) en voor dj’s en recensenten (door slimme aanbevelingssystemen worden smaakmakers minder belangrijk), maar wat heeft dat nou voor gevolgen voor de opvolgers van Bearforce1 of Esmée Wenters?

Misschien zijn die gevolgen wel helemaal niet zo groot. Ze kunnen relatief eenvoudig muziek maken en verspreiden, en met hard werken en veel optreden zullen ze er misschien wel van kunnen leven. Ze kunnen hun eigen muziek maken in het vertrouwen dat ze hun publiek wel zullen vinden en over de hele wereld fans krijgen, zonder beroemd te zijn. En zo worden we wellicht allemaal, zoals schrijver Momus een uitspraak van Andy Warhol verbeterde, beroemd voor vijftien mensen.