Ontseksualiseren moeten ze. Vijf jonge vrouwen zijn door een wetenschapster ‘gedeprogrammeerd’ en nu zouden ze geen voorkeur meer moeten hebben voor een balletpakje boven een tuinbroek of voor hoge hakken boven comfortabele sloffen. Maar dit experiment is niet helemaal aan het lukken.

Seksbom is de nieuwe voorstelling van mimegroep Golden Palace van regisseur Ingrid Kuijpers. ‘Feminisme is uit de mode’ stelt ze in het publiciteitsmateriaal en daar wordt deze recensent een beetje kriegel van; in 2005 kon je dat misschien nog zeggen, maar inmiddels belijden wereldsterren als Beyoncé, Taylor Swift en Emma Watson openlijk hun feminisme en ook in Nederland is al lang een groep intellectuele jonge vrouwen (en mannen) opgestaan die geen problemen meer heeft met het f-woord.

Of het Beyoncé-feminisme nou goed is voor de vrouwenzaak is punt van discussie, maar gelukkig is dat precies waar de voorstelling over gaat. De wetenschapster (De erg geestige Bloeiende Maagd Ingrid Wender) wil de niet geheel vrijwillige groep meisjes scholen in het vorige-golf feminisme, maar de aan het begin nog wulps krioelende kudde kiest aan het eind niet per se voor haar wijze lessen.

Leuk aan de voorstelling is het contrast tussen de belerende praatjes van Wender en de aan massamedia ontleende bewegingen van de vijf meiden, maar rommelig en overvol is het wel. Ze kijken met een spiegeltje naar hun eigen vagina, ze spelen belangrijke, maar saaie wereldleiders, ze kijken naar dia’s van besneden vagina’s en ze twerken. Aan het eind danst Wender mee op Single Ladies. Volgens mij moeten we een synthese zien, maar ik zie iets worden ingehaald door de tijd.

Seksbom van Golden Palace. Gezien 24/10 in Haarlem. Te zien in Amsterdam (De Meervaart) 20/11, (Bellevue) 5/1 t/m 17/1/16. Meer info op www.goldenpalace.nl

Iedereen heeft een rok aan, de jongens onderscheiden zich met hun flinke baarden. De voorstelling Macbeth begint met een heldere plaatsbepaling: op de achtergrond licht de Schotse vlag op (blauw met een schuin kruis) en de kleding verwijst naar kilts (zij het zonder ruitjes). Maar de strakke stijl kan een gebrek aan urgentie niet verhullen.

Macbeth is een samenwerking tussen jeugdtheatergezelschap De Toneelmakerij (onder leiding van Liesbeth Coltof) en dansgroep ICKamsterdam (van Emio Greco) met op het toneel zes dansers en vier toneelspelers. Nu is dit complexe en bloederige stuk van Shakespeare brengen voor jongeren (15+) sowieso al een waagstuk, maar om daarbij ook nog toneel en dans te combineren blijkt een brug te ver.

Als Macbeth terugkeert van een succesvolle oorlog komt hij een paar geesten tegen die hem een glorieuze toekomst voorspellen: hij zal koning van Schotland worden. Macbeth en zijn vriend Banquo worden gespeeld door acteurs, de geesten zijn dansers. Dat is op zich een mooi idee: de toneelspelers verbeelden de wereld van rede en het banale, de dans is de wereld van het bovennatuurlijke en het ongrijpbare. Maar dans is niet genoeg: de geesten krijgen een voice over door de andere acteurs.

Zo zie je continu dat de dans illustratie is bij het verhaal dat het toneelspel vertelt over de soldaat Macbeth die door een glimmertje hoop en geholpen door zijn machtswellustige vrouw zich naar de troon moord en daar langzaam paranoïde wordt. Van cross-over of samengaan is eigenlijk geen sprake. En dat is zonde, want de dansers zijn daar echt te goed voor. In onmogelijke pirouettes zijgen ze neer als Macbeth over het slagveld vertelt. Streng koddig herhalen Helena Volkov en Dereck Cayla als de twee geesten elkaars geïsoleerde bewegingen.

Ook de toneelspelers doen hun best. Majd Mardo als Macbeth is passief en moeilijk peilbaar en juist daarom aantrekkelijk; mooi is de combinatie met tegelijk nuchtere en charismatische Daniël van Klaveren als zijn vriend Banquo. Tine Cartuyvels speelt Lady Macbeth gepast over the top.

Door die disbalans tussen toneel en dans krijgt de voorstelling is loodzwaars, nog benadrukt door de stalen meubels waarmee de spelers moeten zeulen. Er is geen enkele humor of losheid. Dat zorgt er ook voor dat deze Macbeth volstrekt in zichzelf gekeerd blijft. Nergens wordt een verbinding gemaakt met het hier en nu of met hedendaagse jongemannen die zich door orakels hun ambitie laten aanwakkeren. Dan helpen de paar verwijzingen naar Beyonce in de choreografie ook niet. Er vloeit bloed, maar ook weer zo gestileerd dat je er weinig bij voelt.

Eén kort moment wordt de voorstelling aards: Roel Adam als Macbeths tegenstander Macduff moet plotseling vluchten en hoort, zelf eenmaal in veiligheid, de verwijtende stem van de zoon die hij achter heeft moet laten. Maar meteen daarna wordt diens gruwelijke lot vertelt én gedanst en zijn we weer in de emotieloze abstractie

Een paar jaar geleden lukte het Coltof wél: de Shakespeare-bewerking De Storm was een triomf. Je vraagt je af of een veel ingrijpender verbouwde versie van het Macbeth wel had kunnen werken. Maar misschien was dit project wel één concept te veel.

Macbeth van De Toneelmakerij en ICKamsterdam. Gezien 9/10/15 in Bellevue. Nog te zien in Amsterdam (Krakeling) 26-28/10, Tournee. www.toneelmakerij.nl

“De halve wereld is naar jouw smaak ingericht. Je mening uiten is voor jou zoiets als het legen van je blaas.” De term privilege voor de vanzelfsprekende voordelen die mannen hebben op vrouwen en blanken op niet-blanken is in snel tempo aan het overslaan van Amerikaanse academia naar de mainstream cultuur. De huidige lunchpauzevoorstelling in Bellevue illustreert het gegeven heel keurig.

In een blinkend wit decor (Dymph Boss) wacht het in al even stralend wit geklede trofeevrouwtje Eva op haar man Robbert, die veel ouder is en een klootzak. Maar dan ineens staat de verleidelijk dreigende Sharif in de huiskamer, een allochtoon met een terroristenbaard. Of komt hij haar toch bekend voor?

Schrijfster Maaike Bergstra combineert vaardig twee plot-types: de vreemdeling die een huwelijk overhoop gooit en de vriend van vroeger die een oud geheim komt onthullen. Ze speelt vooral flink leentjebuur bij Nora van Ibsen – en dat is beslist geen schande.

Sharif blijkt de eerste liefde van Eva te zijn en is nu teruggekomen om hun puberromance voort te zetten, met (verder niet uitgesproken) idealen en al. Robbert probeert haar voor zich te winnen met het geld en de status die hij haar kan bieden. Eva moet kiezen tussen het idealisme van het verleden en het cynisme van het heden. Het neoliberale discours tegenover de 99 procent. Het levert aardige dialogen op – “Met je gel en je aftershave kun je maar een klein beetje beestachtigheid maskeren” – maar zo schematisch als het hier klinkt is de voorstelling.

Groot pluspunt van Uit diep blauw (de titel wordt niet verklaard) is de strakke regie van Daria Bukvić, die haar spelers alle intensiteit uit de tekst laat opzuigen. Michiel Nooter is als Robbert een onuitstaanbaar herkenbare lul, Saman Amini (vorig jaar een van de sterren uit Bukvić’ theaterhit Nobody Home) kan razendsnel schakelen van een beanstigend leep grijnsje naar diepe zachtheid. Maar de koningin van deze lunchpauze is Keja Klaasje Kwestro, die als Eva aan het eind een krachtige draai maakt, beide mannen afwijst en een eigen pad de toekomst in geloofwaardig weet te maken.

Bergstra schrijft teksten die overduidelijk lekker zijn voor acteurs, maar dit stuk mist een zekere eigenzinnigheid. Net als de de meerderheid van de Nederlandse toneelschrijvers sinds Judith Herzberg en Esther Gerritsen maakt ze korte, heldere zinnen, met af en toe een beeldrijk stukje monoloog.

Juist in het onderliggende thema van privilige had meer gezeten: Robbert als witte man staat bovenaan de hiërarchie, Sharif als gekleurde man zit op de bodem, Eva als witte vrouw ertussenin. De pijnlijkheid en de gêne van dat gegeven is wel aanwezig maar te weinig voelbaar.

Uit diep blauw van Bellevue Lunchtheater. Gezien 26/9/15 in Bellevue. Aldaar te zien t/m 17/10. www.theaterbellevue.nl