Interview: De Warme Winkel
Naaktlopen en Toneelgroep Amsterdam uitschelden. Theatergroep De Warme Winkel begint het seizoen goed met twee voorstellingen: een reprise van Viva la Naturisteraçion in het Bostheater en de nieuwe voorstelling Achterkant, die tegelijkertijd plaatsvindt met Lange dagreis naar de nacht van Toneelgroep Amsterdam. “Het moet zó genant zijn dat we het eigenlijk zelf in onze broek doen.”
Ze moeten er een beetje om giechelen. Als Vincent Rietveld en Ward Weemhoff vertellen wat ze gaan doen in Achterkant worden het twee kwajongens die hun grootse schelmenstreek plannen. “De voorstelling is ontstaan als decor-idee: achter op het toneel van de Stadsschouwburg is een grote poort voor het laden en lossen van decors”, zegt Rietveld, “Als je daar glas in zet kun je achter het toneel een voorstelling spelen, met de voorstelling in de grote zaal als decor.”
De Warme Winkel presenteerde het voorstel aan Ivo van Hove, die onmiddellijk zijn voorstelling Lange dagreis naar de nacht ter beschikking stelde. Beide voorstellingen gaan morgen in première. “Er kunnen maar 34 toeschouwers naar Achterkant,” vertelt Weemhoff, “We verzamelen bij de artiesteningang, gaan stiekem naar boven, we zien de schouwburgzaal vollopen, en we volgen en becommentariëren drieëneenhalf uur lang de voorstelling. En we gaan er al snel met gestrekt been in.”
Oorspronkelijk was het niet de bedoeling om Toneelgroep Amsterdam tegen de schenen te schoppen. “We wilden kunnen uitpakken over Eugene O’Neill”, zegt Rietveld, “Lange dagreis naar de nacht is volstrekt autobiografisch en hij zet zijn eigen familie te kijk als alcoholisten en gestoorden. Zo hebben we eerder ‘oeuvre-voorstellingen’ gemaakt over Weense kunstenaars als Rilke en Alma Mahler. Maar gaande weg werd het steeds meer een commentaar op wat de acteurs zoals Ramsey Nasr en Gijs Scholten van Aschat daar aan het doen zijn.”
In deze strijd sparen Weemhoff en Rietveld zichzelf niet. Rietveld: “We spelen dat het 2026 is en dat de voorstelling van Toneelgroep Amsterdam een gigantisch succes is geworden en nu al voor het dertiende seizoen wordt hernomen. En wij zijn de mislukte leden van De Warme Winkel die nu understudies van de TA-spelers zijn. En als dronken sportcommentatoren kankeren we op alles en iedereen.” Weemhoff: “Het moet hoog spel zijn. Het moet zó genant zijn dat we het eigenlijk zelf in onze broek doen, omdat we zo ongegeneerd amateuristisch aan het spelen zijn. Alleen dan kan het hogere kunst worden, in plaats van slecht cabaret.”
Wat vindt Toneelgroep Amsterdam van deze aanval van binnenuit? Weemhoff en Rietveld maken zich daar niet zo druk om: “Ivo van Hove kan dit best hebben”, denkt Weemhoff. “Hij heeft als theatermaker ook een vrij ruige geschiedenis. Ik vind het overigens zeker een compliment waard hoe gastvrij en zonder voorbehoud hij ons hier binnen heeft gehaald. Hij heeft alle deuren wijd voor ons opengezet, terwijl hij natuurlijk best weet welke kant het opdraait.”
Maar achter de kwajongensbravoure zit wel degelijk ook serieuze kritiek op het Nederlandse schouwburgtoneel en –publiek. Weemhoff: “We zien in Nederland veel ‘tekentafeltoneel’, voorstellingen waarbij er eigenlijk niets plaatsvindt en het publiek toch doet alsof het geweldig was. Het gaat niet bruisen. Zo krijg je uiteindelijk doods toneel voor een doods publiek.” Maar Rietveld benadrukt dat het niet alleen over toneel gaat: “Het wordt een enorme incrowd-voorstelling, maar het gaat ook over thema’s als mislukking, spijt en zelfmoord. En dat sluit dan weer precies aan bij O’Neill’s stuk.”
Naast commentaar heeft De Warme Winkel zelf ook een alternatief voor het repertoiretoneel waaraan de groep zich soms zo ergert. Met grootse, beeldende en vitale voorstellingen wist de groep de afgelopen jaren een grote schare fans op te bouwen. Vorig jaar werden twee Warme Winkel-voorstellingen geselecteerd voor het Nederlands Theaterfestival als beste van het seizoen. Eén daarvan, Viva la naturisteraçion!, gaat dit jaar tijdens het festival in reprise in het openluchttheater van het Amsterdamse Bos.
Viva la naturisteraçion! is een heftige, uitbundige voorstelling over naturisme (“weergaloos theater”, juichte deze krant) en de drie acteurs en twee actrices lopen gedurende het grootste gedeelte van de voorstelling naakt over het toneel. Toch blijkt het opmerkelijk genoeg een crowdpleaser. “We hebben hem in Groningen gespeeld en in de duinen bij Egmond”, vertelt Jeroen De Man, de Warme Winkel-lid en acteur in Viva la naturisteraçion! “Overal zien mensen er heel veel in. Mensen komen terug om hun vrienden mee te nemen.”
De Warme Winkel heeft zich gevestigd in Utrecht. Na het debacle met De Utrechtse Spelen heeft de groep zichzelf aangemeld om die groep over te nemen. Het is nog de vraag of dat lukt, maar het tekent in elk geval hun ambitie. Mara van Vlijmen, de vierde Warme Winkel en regisseur van Viva la naturisteraçion!: “Zoals Achterkant tegen Toneelgroep Amsterdam aanduwt zouden we heel graag ook tegen de stad Utrecht aanduwen. Wij zijn altijd altijd op zoek naar waar de weerstand zit bij het establishment.”
Achterkant speelt in de Stadsschouwburg 23 t/m 31/8 en 17 t/m 21/9. Kaarten via www.achterkant.nu.
Viva la naturisteraçion! speelt in het Bostheater 11 t/m 15 september. Kaarten via www.tf.nl