Wat achterstallige stukken. Dit was voor het tijdschrift 609 van het Mediafonds.

Onder het motto dat elke crisis kansen biedt gaan een cultuurexpert en een journalist de komende maanden op zoek naar nieuwe ideeën voor het cultuurbeleid in Nederland onder de titel Koers Kunst. Simon van den Berg (de journalist) over de noodzaak van vernieuwende denkbeelden.

De cultuursector in Nederland lijkt roerloos in beweging. In afwachting van de forse bezuinigingen die de overheid heeft aangekondigd wordt zowel in de kunsten als de media even uitgebreid als onzichtbaar overlegd en onderhandeld over de toekomst. In Hilversum praten publieke omroepen in onwaarschijnlijke combinaties over fusies, in de kunsten hebben de belangrijkste vertegenwoordigingsorganen zich verenigd in de Tafel van Zes en de Raad voor Cultuur nodigde drie buitenstaanders uit om hun visie te geven op het culturele landschap. En dit is nog maar het topje van de ijsberg.

Toch kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat het hier gaat om edele vorm van belangenbehartiging. Iedereen maakt zich zorgen over het gebrek aan legitimatie voor het subsidiëren van kunst en media, maar onder druk van de daadkrachtige snoei-agenda van staatssecretaris Halbe Zijlstra wordt de verdediging van waarden als snel de verdediging van instanties en belangen.

Het lijkt de sector, kortom, te ontberen aan werkelijk nieuwe ideeën. En eigenlijk is dat vreemd, omdat de afgelopen decennia een zee van nieuwe kansen is ontstaan op het gebied van democratisering, technologie en digitale cultuur. De rol van de kunst in de maatschappij verandert, en daarmee de functies en verwachtingen die we van kunst hebben.

De vraag is dus hoe we kunstenaars in staat stellen de taken die we als samenleving aan de kunst stellen zo goed mogelijk uit te voeren. Voor een deel zijn dat verdelingsvraagstukken, maar er komen andere, fundamentelere vragen aan de orde.

Is er bijvoorbeeld een conflict tussen peer-review en de mate waarin instellingen door hun publiek gedragen worden? Welke rol spelen plekken als musea en theaters nog in een tijdperk van digitale distributie? Waarom is de afgelopen veertig jaar het kunstbezoek in Nederland niet meegestegen met het opleidingsniveau? Staat intellectueel eigendomsrecht in de weg van een daadwerkelijk vernieuwende sample-cultuur? Waarom is het veld van fondsen en sectorinstituten nog steeds verdeeld in disciplines terwijl veel kunstenaars niet meer in dat soort hokjes te plaatsen zijn?

Met ‘Koers Kunst – de beste ideeën voor een cultureler Nederland’ gaan we, samen met experts en betrokken buitenstaanders, op zoek naar twintig concrete ideeën, die een denkrichting vertegenwoordigen, een knelpunt aanpakken of een kans grijpen. Niet defensief, over geld of belangen, maar een open zoektocht, die discussie losmaakt, zodat een nationale brainstorm ontstaat.

Op de website Koerskunst.nl presenteren we de komende maanden de resultaten van onze queeste. Misschien zullen sommige ideeën megalomaan, moeilijk uitvoerbaar of controversieel zijn, maar in ieder geval zijn ze prikkelend, creatief en zo concreet en toepasbaar mogelijk. Een panel van drie experts beoordeeld ieder idee en ook de meningen van bezoekers zijn welkom. Zo wordt de website uiteindelijke een groeiend manifest voor een andere manier van denken over de kunsten. Wellicht zal het cultuurbeleid volgen.

www.koerskunst.nl