Recensie: ‘A Disappearing Number’ van Simon McBurney en Complicite (Holland Festival)
Wat een merkwaardige voorstelling brengt het Holland Festival dit weekeinde. A Disappearing Number is op technisch vlak vergelijkbaar met Nederlandse voorstellingen de Proust-cyclus van Guy Cassiers of het multimediale werk van Ivo van Hove. Maar inhoudelijk staat de Engelse theatermaker Simon McBurney dichter bij Hollywood met zijn voorkeur voor human interest en holistische levensbeschouwing.
Over wiskunde gaat het, maar toch eigenlijk over mensen die iets met wiskunde hebben. Over een man die valt voor een vrouwelijke wiskundeprofessor, een fysicus die een wiskundige theorie gebruikt om de snarentheorie in de natuurkunde te vatten, maar vooral over de briljante wiskundige Srinivasa Ramanujan. Deze Indiase klerk veroorzaakte vlak voor de Eerste Wereldoorlog een sensatie, omdat hij zonder enige formele opleiding een serie geheel nieuwe theorieën opstelde, die opvielen door hun elegante schoonheid. In 1913 kwam hij naar Engeland, als een van de eerste kenniswerkers uit India. De verhouding met India is een subthema in deze voorstelling met merendeels Brits-Indiase acteurs.
In een technisch gelaagde, vlekkeloze uitgevoering worden de vele verschillende verhalen fragmentarisch verteld in korte, filmische scènes met vloeiende overgangen, meerlagige projecties en een soundtrack van de componist Nitin Sawhney. Er zijn prachtige tableaus van een rouwende moeder of een krantlezende professor, en knappe opkomsten en afgangen door een omklapbaar schoolbord. Het heeft een soms hypnotiserend effect.
Maar vooral valt op hoe zeer het Angelsaksische en het continentaal Europese theater uit elkaar zijn gegroeid. Engelsen theatermakers willen je in het verhaal trekken, je meenemen in de magie en alles eromheen laten verdwijnen. Europeanen willen de constructie tonen en benadrukken het hier en nu van het theater. Dat is zozeer de norm geworden dat je als Nederlandse toeschouwer eigenlijk een beetje moet lachen om de ernst waarmee een acteur een geprojecteerde reling vasthoudt of een niet bestaand flesje water doorgeeft.
In het geestige begin lijkt er nog een soort cross-over mogelijk. McBurney -ook acteur- spreekt het publiek rechtstreeks aan en stelt ons gerust dat het niet alleen maar een wiskundig college zal worden. Maar naarmate de voorstelling vordert wordt het té filmisch en lijkt het een slechte vertaling van wiskunde-films als A Beautiful Mind of Good Will Hunting. Dan lijkt de wiskunde slechts een excuus om dwarrelende cijfers en formules op de vele schermen te projecteren. Toch zou dat de ambitie van de makers miskennen, die de complexe materie van zogenaamde “oneindige reeksen” gebruiken om troost te bieden bij de eindigheid van het leven.
Aan het eind, als alle verhaallijnen bij elkaar komen en alles wat je al had afgeleid nog even extra wordt uitgelegd, wordt de voorstelling larmoyant. De uitgestrooide as van de gestorven personages wordt het zand in een zandloper. Dat is sentimenteel en maakt de voorstelling met terugwerkende kracht tot kitsch.
Holland Festival: A Disappearing Number van Simon McBurney en Complicite. Gezien 7/6/07 in de Stadsschouwburg. Aldaar t/m 9/6. Meer info op www.hollandfestival.nl
Het klopt dat het Engelse en het Europese
(lees Nederlands-Duitse) theater sterk verschillen.
In deze voorstelling zie je enkel vakmanschap
zonder verplichte dubbele bodems.
Larmoyant? Menselijke emotie helemaal verbieden hoeft
toch niet?
En wat kunnen die Britten spelen!
Als dit kitsch is, I love it!
Leuk, deze voorstelling splijt de geesten. Wijbrand Schaap vond het ook prachtig. Voor de duidelijkheid: ik denk niet dat emotioneel vs. verstandelijk in het lijstje tegenstellingen tussen Angelsaksisch en Duits theater thuis hoort, maar waar ik me aan erger is dat emotioneren het enige doel van deze voorstelling is. Dat noem ik sentimenteel, vooral omdat de pretentie is dat met al die wiskunde iets heel diepzinnigs wordt beweerd.
As usual, you Dutchies need to complain. Maybe there is a reason why Broadway and West-End are famous (people who never see plays even know what they stand for) and no one outside of NL cares much for the Dutch theatre. Or maybe the Belgians but hey, they are as insignificant.
What I hate about the Dutch theatre is the overacting, the need to exaggerate every syllable, the shouting, it is almost identical to how Dutch Soap Stars act. It is ironic really because in real life, the dutch never show emotion in their conversations or even when they have a difference of opinion, never raise their voices etc. What the heck is wrong with willen je in het verhaal trekken, je meenemen in de magie en alles eromheen laten verdwijnen’? Isn’t this the reason why we go to plays, movies, opera’s and concerts? To escape from the mundane, the every day routine?
I do agree with the second commentator: ‘de pretentie is dat met al die wiskunde iets heel diepzinnigs wordt beweerd’.
Enough ranting. I enjoyed ‘A disappearing Number’ immensely. I could relate to the story of being a foreigner in a western world, in a world where to excel as a foreigner (from a non western world) is seen as something quite unique and unusual…