Een voorstelling die Onderbuikblues heet in Rotterdam. Je zou kunnen verwachten dat dat een stevige evaluatie wordt van vier jaar Leefbaarheid voor bewoners en kunstenaars in de Maasstad. Maar zo eenvoudig maakt het Ro Theater het niet voor het publiek. Onderbuikblues is een weerbarstige voorstelling waarin betekenis diep verborgen ligt.

Onderbuikblues is eigenlijk een anderhalf uur durende monoloog van een man in de metro. Hij ziet eruit als een verwarde gek, maar misschien is hij juist wel een profeet. Hij houdt en poëtische lamentatie tegen leegte en lelijkheid van de mensen om hem heen. De tekst is van de Duitse auteur Peter Handke, die in de jaren zestig doorbrak met het spreekstuk Publieksbeschimping, waarin het burgerlijke theaterpubliek genadeloos een spiegel krijgt voorgehouden.

Het decor is een metrohalte, compleet met zwerver-proof stoeltjes, een overlopende prullebak en een vloer bezaait met kauwgum. De man schimpt en scheldt. Over de domme tevredenheid die hij ziet in zijn medepassagiers op deze metrorit, over hoe lelijk hun geluk hen maakt, over de leugen van hun liefde. Herman Gilis speelt de man als een overlopende emmer vol haat. Soms herkenbaar verontwaardigd en onmachtig, dan weer overdreven cynisch en zwartgallig. Gilis’ woede is groot, maar bestudeerd. Daardoor ga je beter naar hem luisteren, maar tegelijk neemt de impact van zijn ergste beledigingen af.

Fania Sorel, dik gemaakt en in een vormeloos pak, is de onschuldige voorbijganger die het slachtoffer wordt van de verbale aanvallen van de man. Haar verschrikte mimiek maakt de voorstelling lichter, maar de toon blijft grimmig. Aan het eind, als de man niets en niemand meer heeft om zijn gal tegen te spuien, verschijnt ze als vurige engel. Ze confronteert hem met zijn wanhoop en zijn eenzaamheid. Ook achter zijn woede blijkt verdriet schuil te gaan.

Onderbuikblues is te interpreteren als moderne tocht door de hel, gesymboliseerd door het een meer dan manshoog uitvergrote doosje lucifers in het decor. Maar er hangt ook een gigantische reclameposter: het laatste avondmaal van Da Vinci waarin de hoofden van de apostelen zijn vervangen door die van moderne heiligen zoals Micky Mouse, Mao en de Dalai Lama. Daarmee is de voorstelling ook te beschouwen als aanval op de stompzinnige massacultuur die alles van waarde lelijk maakt.

Onderbuikblues biedt veel stof tot nadenken, maar blijft erg intellectueel. Handke’s woede is intellectuele woede en de theatrale stijl van regisseur Alize Zandwijk maakt de voorstelling minder direct en gevaarlijk dan hij had kunnen zijn. Want Onderbuikblues doet weinig met de onderbuik, maar des te meer met het hoofd.

Onderbuikblues van Peter Handke door het Ro Theater. Regie: Alize Zandwijk. Gezien 8/4/06 in Rotterdam, in Amsterdam 5 t/m 7/5, tournee t/m 3/6. Meer info op www.rotheater.nl